SON ARAŞTIRMA SONUÇLARINA GÖRE DOWN SENDROMU VE COVİD-19 YÜKSEK RİSK DEĞERLENDİRMESİ BULGULARI NEDENİYLE ACİL BİLGİLENDİRME
KAMUOYUNA DUYURULUR!
Hepimizin takip ettiği üzere COVID-19, daha önce insanlarda görülmeyen ve başlıca solunum sistemini etkileyen bir tür koronavirüsün (SARS-CoV-2) neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. İnsanlarda ilk olarak tahminen Aralık 2019 yılında görülmüştür ve hala bu virüs ile ilgili yeni bilgiler öğrenilmeye devam edilmektedir. Virüs “Yüksek risk grubu” olarak adlandırılan bazı kişileri daha fazla etkilemektedir.
Down sendromlu kişilerin Covid-19 virüsünden nasıl etkilendiği ile ilgili bilimsel çalışmaların sonuçları oldukça önemlidir ve hükümetler, sağlık kuruluşları ve diğer paydaşlar tarafından ciddiye alınarak gerekli açıklama, düzenleme ve önlemlerin sunulmasını gerektirmektedir.
Ekim 2020’de yayımlanan dört farklı bilimsel çalışmanın hepsinde aynı sonuca ulaşılmış ve Down Sendromlu yetişkinlerin (18 yaş ve üstü) hastaneye yatma, hastalığı ağır geçirme ve özellikle 40 yaşın üzerindeki Down sendromlu kişiler için ölüm riski anlamlı şekilde daha yüksek bulunmuştur. Bu çalışmalara dair linkler aşağıda listelenmiştir.
- British Medical Journal (BMJ)1
- The Annals of Internal Medicine2
- Genetics in Medicine3
- Trisomy 21 Research Society International Study 4
Bu bilgiler ışığında İngiltere Sağlık ve Sosyal Bakım Departmanı 4 Kasım 2020 tarihinde Down sendromlu yetişkinleri (18 yaş ve üstü) klinik olarak yüksek risk altında5 sınıfına eklemiştir. Bu, Covid-19 hastalığının etkileri ve yaratacağı hasardan etkilenme bakımından yüksek risk grubuna dahil oldukları anlamına gelmektedir. Bu sınıflandırma İrlanda, İskoçya ve Galler yönetimleri tarafından da uygulamaya alınmıştır.
Down sendromlu kişilerin, COVID-19 dışında da genel olarak diğer enfeksiyonlara yakalanma riskinin daha yüksek olduğu bilinmektedir. Bu nedenle rutin aşılamalar, Covid-19 özelinde önerilen ek
1 Araştırma linki: https://www.bmj.com/content/371/bmj.m3731?fbclid=IwAR1VeO7zqP7Rdz_lcmT5hsSpqkzdkgil4VYVDseLLiEv IFp9Q5GLLaJG0Q
2 Araştırma linki: https://www.acpjournals.org/doi/pdf/10.7326/M20-4986
3 Araştırma linki: https://www.nature.com/articles/s41436-020-01004-w
4 Araştırma linki https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.11.03.20225359v1
5 İngilizcede “extremely vulnarable” olarak ifade edilmiştir. Vulnarable engellilik alanında hassas veya kırılgan olarak kullanılmaktadır. Bu terimin Corona virüs sebebi ile kullanımının anlaşılır olması açısından çeviride
“yüksek risk altında” olarak kullanılmıştır.
aşılamalar ve enfeksiyona yol açabilecek diğer tıbbi sorunların profilaksi tedavisi de dahil olmak üzere, enfeksiyon riskini en aza indirmek için önerilen tüm önlemlerin en üst düzeye çıkarılması tavsiye edilmektedir.
Covid-19 pandemisinin diğer sağlık problemleri olan kişileri veya Down sendromlu kişileri nasıl etkilediği konusunda zaman geçtikçe daha fazla bilgiye sahip olunacağı ve pandeminin etkilerinin daha iyi anlaşılacağı net olmakla beraber şu anda mevcut veriler ışığında işverenlerin, ailelerin, tüm kurumların 18 yaş üstü Down sendromlu bireylere yönelik tüm önlemlerini üst düzeye çıkarmasını tavsiye ediyoruz.
Derneğimiz bu bilgiler ışığında;
T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, T.C. Sağlık Bakanlığı Otizm, Zihinsel Özel Gereksinimler ve Nadir Hastalıklar Dairesi Başkanlığı, T.C. Sağlık Bakanlığı Covid-19 Bilim Kurulu,
T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne bilgilendirme yapmış ve aşağıdaki aksiyonları almalarını talep etmiştir.
- Down sendromlu yetişkinlerin grip aşısı için belirlenen öncelikli kotaya dahil edilmeleri,
- İlgili birimlerinizin yapılan dört araştırmayı ivedilikle inceleyerek, Down sendromlu kişilere, ailelerine, bakım elemanlarına, sağlık çalışanlarına ve işverenlere yönelik kapsamlı bilgilendirme yapması,
- Kurumunuzun Covid-19 pandemisinin Down sendromlu kişiler üzerine etkilerini ortaya koyan araştırmalarının derneğimizle ve kamuoyu ile paylaşılması,
- Kurumunuzun tespit ettiği Covid-19’dan etkilenen Down sendromlu kişilerin sayı, yaş ve etkilenme derecelerini gösteren bir raporun derneğimizle ve kamuoyu ile paylaşılması.
Yukarıdaki bilgiler ile ilgili referansları ve sık sorulan soruları aşağıda bulabilirsiniz.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Klinik olarak yüksek risk altında ne anlama geliyor?
Klinik olarak yüksek risk altında bir kişi, eğer COVID-19'a yakalanırsa ciddi sonuçlar doğması riski en yüksek olan kişidir. Bu durum, COVID-19 bulaşmasını önlemek için diğer insanlara kıyasla daha fazla özen göstermeleri gerektiği anlamına gelmektedir.
Bu durumda olduğu düşünülen bireylerin korumaya alınmasının öncelikli olması tavsiye edilmektedir.
DOWN SENDROMLU KİŞİLERİN YÜKSEK RİSK ALTINDA OLDUĞU NASIL ANLAŞILMIŞTIR?
Ekim 2020 tarihinde sonuçları bilimsel dergilerde yayınlana dört araştırma sonuçları buna işaret etmektedir.
BU ARAŞTIRMALARIN İLAVE SONUÇLARI VAR MIDIR?
BMJ’da yayımlanan araştırmada, kişinin yaşı, cinsiyeti, etnik grubu veya uzun süredir devam eden hastalıkları olup olmadığı gibi bilgilere dayanarak bir kişinin hastaneye kaldırılma ve COVID-19'dan hayatını kaybetme riskini tahmin eden bir araç geliştirilmiştir. Bu araç, araştırmalarla belirlenmiş çok çeşitli özelliklere bakarak, bir kişinin daha fazla risk altında olup olmadığını belirlemekte kullanılmaktadır ve Down sendromu da bu risk faktörlerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca bu araç, Down sendromlu yetişkinin daha büyük bir risk altında olduğunu göstermektedir.
Bu araştırmada 8 milyondan fazla yetişkinin dahil olduğu 1.205 hekim muayenehanesinden alınan tıbbi kayıtlardaki bilgilerden faydalanılmıştır.
Bu bilgiler, insanlar ve kullandıkları sağlık hizmetleri hakkında çok çeşitli bilgileri barındırır. Kişilerin mahremiyetini korumak için alınan isim, adres, doğum tarihi gibi bilgileri gizli tutulmuştur. Bu kayıtlar daha sonra pozitif COVID-19 test sonuçları ve hastaneye giden veya ölen kişiler hakkındaki bilgiler gibi diğer verilerle eşleştirilmiş, böylece hangi sağlık koşullarının, ciddi sonuçlar ortaya çıkmasında için en yüksek riske sahip olduğu görülmüştür.
BU VERİLER NASIL ANALİZ EDİLMİŞTİR?
Bir kişinin ciddi şekilde hastalanma veya COVID-19'dan hayatını kaybetme riskini hangi faktörlerin arttırdığını görmek için bu verilerdeki diğer faktörlere bakılmıştır. Araç, diğer risk faktörleri hesaba kattığımızda bile, Down sendromlu kişilerin daha ciddi bir şekilde hastalanma veya COVID-19'dan hayatını kaybetme riskinin daha yüksek olacağını göstermiştir.
KARAR ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN HERKES İÇİN GEÇERLİ Mİ?
Hayır. Klinik olarak yüksek risk altında gruba sadece Down sendromlu kişileri eklenmiştir. Öğrenme güçlüğünün (bir kişinin aynı zamanda Down sendromlu olduğu durumlar dışında) tek başına önemli bir risk faktörü olduğu düşünülmemektedir, ancak öğrenme güçlüğü olan pek çok insanın başka sağlık sorunlarına (diyabet gibi) sahip olma olasılığı daha yüksektir. Hastalığı da ağır geçirme veya COVID- 19'dan hayatını kaybetme riski altındadır. COVID-19 hakkında daha fazla bilgi edinildikçe, klinik olarak yüksek risk altında gruba dahil edilmeyi gerektirecek koşulların listesini inceleme altında tutulacaktır.
BU RİSK NEDEN SADECE YETİŞKİNLERİ KAPSIYOR?
18 yaş altı Down sendromlu gençler ve çocukların Covid-19’dan etkilenmesi ile ilgili çalışmalar oldukça kısıtlı olduğundan; COVID-19 hakkındaki bilgilerimiz arttıkça, farklı sağlık koşullarına sahip olanlar da dahil olmak üzere, çok az çocuğun virüs nedeniyle şiddetli hastalık riski altında olduğu öğrenildiğinden şu andaki bilgilerle Down sendromuna eşlik eden immünosüprosif ilaç kullanımı veya şiddetli immün yetmezliği gibi başka bir tıbbi durumu yoksa Down sendromlu gençler ve çocuklar klinik olarak yüksek risk grubuna dahil edilmemektedirler. “Royal College of Pediatrics and Child Health” hangi çocukların yüksek risk grubunda kabul edilmesi gerektiği tanımlanmıştır (COVID -19 shielding advice for children and young people).
Ancak Down sendromunun genel olarak bağışıklık sistemi üzerindeki olumsuz etkileri bilindiğinden, ayrıca Covid-19’un uzun dönem etkileri ile ilgili bilgilerin yetersizliğinden dolayı çocukları korumaya yönelik gerekli önlemlerin alınması tavsiye edilir.
BU KARARI VERMEK İÇİN KULLANILAN ARAÇ VE ARAŞTIRMA HAKKINDA DAHA FAZLA BİLGİYİ NEREDE BULABİLİRİZ?
"Yetişkinlerde Coronavirus-19'dan hastaneye kabul ve ölüm riski için yaşanan risk tahmin algoritması (QCOVID): ulusal türetme ve geçerlilik kohort çalışması" araştırması British Medical Journal'da yayınlandı. Burada bulabilirsiniz: https://www.bmj.com/content/371/bmj.m3731
Bu sonuçlar neden, yaşlı yetişkinlerin en yüksek riskle karşı karşıya olduğunu gösteren diğer araştırmanın bulgularından farklılık göstermektedir?
Down sendromlu yaşlıların en yüksek risklerle karşılaşması muhtemeldir. Bununla birlikte araç Down sendromlu yetişkinlerin aynı yaş ve cinsiyetteki diğer insanlarla karşılaştırıldığında daha fazla risk altında olduğunu göstermiştir.
REFERANSLAR:
1.https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.11.03.20225359v1
2.https://www.nature.com/articles/s41436-020-01004-w
3.https://www.bmj.com/content/371/bmj.m3731?fbclid=IwAR1VeO7zqP7Rdz_lcmT5hsSpqkzdkgil4VY VDseLLiEvIFp9Q5GLLaJG0Q
4.https://www.acpjournals.org/doi/pdf/10.7326/M20-4986
5.https://www.downs-syndrome.org.uk/coronavirus-covid-19/latest-coronavirus-news/
6.https://www.dsmig.org.uk/covid-19-and-down-syndrome/
8.https://www.gov.uk/government/publications/guidance-on-shielding-and-protecting-extremely- vulnerable-persons-from-covid-19/guidance-on-shielding-and-protecting-extremely-vulnerable- persons-from-covid-19